‘Voer individueel reisbudget in bij regiotaxi’

Volgens Bas Witte van de Cissonius Groep is het tijd om voor regiotaxivervoer te gaan werken met persoonlijke reisbudgetten. In zijn ogen zorgt dat voor de juiste prikkels om de kwetsbare reiziger passend vervoer te bieden en stimuleert het de integratie van doelgroepenvervoer en openbaar vervoer. Ook denkt Witte dat het persoonlijk reisbudget kan helpen om de vervoersmarkt weer gezond te maken. In dit blog zet hij zijn standpunt uiteen.

Regiotaxivervoer kent allerlei namen, maar het concept blijft hetzelfde: vraagafhankelijk vervoer voor mensen met een wmo-indicatie. Maar het is een star concept dat zijn beste tijd heeft gehad. Het heeft in mijn ogen vier voorname knelpunten. Zo is het een eenvormige oplossing voor een doelgroep met veel verschillende vervoersbehoeften. Het tweede nadeel hangt daarmee samen: de reiziger heeft geen keuze. Voor de vervoerder is de gemeente klant, niet de reiziger. De prikkel om vervoer te leveren dat passend is voor de reiziger, is te gering.

Ten derde: de huidige aanbestedingspraktijk functioneert niet goed. Er is sprake van te lage prijzen door te lage biedingen bij aanbestedingen, waardoor de kwaliteit terugloopt en de financiële problemen voor vervoerders toenemen. En het vierde nadeel is dat regiotaxi een relatief duur vervoersysteem is. Een rit kost de overheid vier tot acht maal zoveel als een reis per openbaar vervoer, terwijl de budgetten onder druk staan.

Prikkels voor OV-bedrijven

Er is kortom behoefte aan een nieuwe, meer flexibele en vraaggerichte invulling van het wmo-vervoer. Een individueel reisbudget kan ervoor zorgen dat de afstemming tussen openbaar vervoer en doelgroepenvervoer verbetert. Het biedt prikkels aan OV-bedrijven om hun vervoersaanbod ook toegankelijk te maken voor de meer kwetsbare doelgroepen.

Een individueel reisbudget kan ervoor zorgen dat een wmo-reiziger meer oplevert dan een gewone reiziger. Bijvoorbeeld als de gemeente vanuit dat budget 5 euro extra betaalt per rit die de wmo’er met het OV maakt. Het wordt dan voor busbedrijven lucratiever en aantrekkelijker om hun vervoer ook voor die doelgroepen toegankelijk te maken. En de gemeente is aanmerkelijk minder geld kwijt dan aan een rit met de regiotaxi.

Meerdere vervoersregelingen

Het individuele budget is in de zorg gangbaar, maar in het doelgroepenvervoer nog niet. Het geeft iemand met een vervoersvoorziening regie over de eigen mobiliteit. Dat kan bijvoorbeeld in de vorm van vrij te besteden vervoerspunten op een chipkaart. Iemand krijgt dan voor meerdere vervoersregelingen één budget, gekoppeld aan vervoerspas of vervoersnummer. Vervoerders kunnen zich laten registreren om de verschillende vormen van vervoer aan te bieden en degene met het budget boekt de rit bij de vervoerder of een regionaal loket. De regio stelt voorwaarden aan het vervoer en het gebruik ervan. Bij deze opzet is aanbesteden niet meer nodig.

Is zo’n individueel reisbudget ook realistisch? Ja, maar het kent nog haken en ogen. Hoe garandeer je als gemeente bijvoorbeeld het vervoersaanbod per wmo’er? Als mensen zelf kunnen kiezen met wie ze reizen, wordt een rit ver buiten de bebouwde kom op zondagavond wellicht te duur. En voor vervoerders dreigt versnippering van de vraag naar vervoer, waardoor het ook lastiger wordt om die vraag van tevoren in te schatten. De gebruikers zullen eveneens aan de grote veranderingen moeten wennen.

Obstakels overwinnen

Allemaal reële knelpunten, maar in mijn ogen zijn ze te ondervangen door bijvoorbeeld voorwaarden te stellen aan de toelating van vervoerders. Er zullen nog obstakels overwonnen moeten worden om het individueel reisbudget grootschalig toe te kunnen passen. Maar het is, denk ik, noodzakelijk. Op termijn kent de huidige praktijk van het doelgroepenvervoer teveel gebreken en biedt een individueel reisbudget goede kansen biedt toe te werken naar een voor iedereen toegankelijk vervoersaanbod.

Gemeenten die hiermee aan de slag willen, kunnen alvast eerste stappen zetten en een individueel reisbudget alleen inwisselbaar bij taxibedrijven opzetten. Later kunnen hier andere vervoersaanbieders aan toegevoegd worden. Welke gemeente heeft interesse dit verder te onderzoeken of een pilot op te starten?

Een uitgebreide versie van dit blog, met meer toelichting en praktijkvoorbeelden, staat op de site van Cissonius Groep.